Kaasmarkt

De naam Kaasmarkt roept het beeld op van een plek met een lange traditie, waar in vroeger tijden druk gehandeld werd. Maar de Leidse kaasmarkt is pas begonnen in 1893 en de tijd dat dit op de huidige Kaasmarkt gebeurde ligt nog minder ver achter ons. Wie de Kaasmarkt eens goed bekijkt, zal opmerken dat dit geen plein is met historische gevelwanden.
Oorspronkelijk werd de Leidse kaasmarkt gehouden op de Vismarkt en de Botermarkt. Omdat daar te weinig ruimte was, werd gezocht naar een andere locatie. Het plein dat nu Kaasmarkt heet, ontstond in 1927 door de sloop van het Militair Invalidentehuis. In 1935 werd dit nog uitgebreid door de sloop van panden aan de Hooigracht en de toenmalige Korte Koppenhinksteeg.



Detail van de kaart van Van Campen, 1899




Kaasmarkt en Koppenhinksteeg




Het Militair Invalidenhuis, 1850

litho in kleur: H.L. Hoogstraten




- begin 20e eeuw -

Het Militair Invalidenhuis
Het wordt in 1703 gebouwd als Minnekindertehuis ofwel weeshuis. In 1783 wordt het Gereformeerd Minne Oude Mannen- en vrouwenhuis. In de Franse tijd wordt het gebouw gevorderd voor de inkwartiering van Franse soldaten. Na de slag bij Waterloo wordt het een militair invalidentehuis. Het gebouw wordt slecht onderhouden en voldoet eind negentiende eeuw niet meer aan de eisen van de tijd. In 1913 wordt een nieuw Militair Invalidentehuis in gebruik genomen aan de Hoge Rijndijk. Het gebouw wordt nog door allerlei verenigingen gebruikt en raakt verder in verval.

- 2015 -

De Kaasmarkt
Dit plein is ontstaan door de sloop van het Militair Invalidentehuis in 1927.




- eind 19e eeuw -

Koppenhinksteeg, gezien vanaf de Hooglandse Kerkgracht.

- 2015 -

Koppenhinksteeg, met uitzicht op de Kaasmarkt.




- 1932 -

De Kaasmarkt met de Kaasmarktschool
In 1928 krijgt het plein officieel de naam Kaasmarkt.

- 2015 -


Als het nieuwe plein in gebruik is genomen als kaasmarkt, wordt al snel vastgesteld dat de toegang niet in orde is. Er zijn strikte verkeersmaatregelen nodig om ervoor te zorgen dat de wagens zonder al te veel problemen door de Koppenhinksteeg komen.
In 1933 koopt de gemeente de panden Hooigracht 108, 110, 112, 114 en Koppenhinksteeg 14, 16, 18. In 1935 zijn al deze panden gesloopt en is er een royale toegang tot de Kaasmarkt ontstaan.



- Eind 19e eeuw -

Hooigracht 108, 110, 112 en 114
De Fa. Langezaal is begonnen in 1844. De winkel op Hooigracht 110-112 bestaat zeker sinds 1877.

- 2015 -




- Begin 19e eeuw -

Hooigracht 108, 110, 112 en 114
De firma Langezaal heeft nu ook de panden 108 en 114 in gebruik.
Het hoekpand (nr 114, rechts) is herbouwd.
De zaak verhuist in 1934 naar Stille Rijn 7.

- 2015 -

kale hoek
Met name deze hoek van de Hooigracht en de Oude Rijn biedt sinds de kaalslag een troosteloze aanblik. Het ontbreken van bebouwing ontdoet de Oude Rijn van zijn waardigheid, want een gracht zonder huizen is niet meer dan een sloot. Er zijn diverse keren plannen gemaakt voor herbebouwing van de Kaasmarkt of delen daarvan. Pas in 2020-2021 worden die concreet. De gemeente komt met een plan om op de hoeken van de Kaasmarkt bebouwing te realiseren.




plan voor het bebouwen van een deel van de Kaasmarkt
Net als ten tijde van het Militair Invalidenhuis zou er een opening in de huizenrij langs de gracht blijven, maar de hoek bij de Hooigracht zou weer bebouwd worden. Het plan volgt hiermee de gemeentelijke nota ‘Verder met de binnenstad’ waarin te lezen staat dat ontwikkelingen op de Kaasmarkt zoveel mogelijk de oude bebouwingsstructuur moeten volgen.
Een klein groepje omwonenden heeft zich fel verzet tegen deze plannen en ze hebben het voor elkaar gekregen dat de gemeente afzag van bebouwing van de hoek Hooigracht-Kaasmarkt en daarmee ook haar eigen beleidslijnen niet volgde.