Lammermarkt-Langegracht
kaart Van Campen, 1850
De kleinschalige bebouwing is nog volledig intact.
Inleiding
De Lammermarkt en de Langegracht vormen de centrale as van de wijk Noordvest, die is ontstaan bij de stadsuitleg van 1611. Op de kaart van Blaeu uit 1649 is te zien dat de wijk al snel is volgebouwd met bijna uitsluitend lage bebouwing. Behalve woningen kwamen er veel kleinschalige bedrijfjes en industrieën. In de negentiende eeuw werd dit gebied een echte industriële zone met vooral veel, vaak grote, textielfabrieken. Waar geen fabrieken kwamen, bleef de oude bebouwing staan. In de twintigste eeuw, toen textielindustrie in Nederland steeds minder rendabel werd, sloten die fabrieken een voor een hun deuren. Het grootste deel van de fabrieksgebouwen werd gesloopt en op die plaatsen werd grootschalige nieuwbouw neergezet. In die stadsvernieuwingswoede sneuvelden hier en daar ook stukjes van de oude kleinschalige bebouwing. Toch herinneren enkele rijtjes oude kleine woningen nog aan het oorspronkelijke beeld van dit gebied.
Langegracht en Lammermarkt (vroeger Korte Langegracht) waren begin vorige eeuw al voorbestemd om ooit deel uit te gaan maken van een oost-westverbinding door de binnenstad, zodat de route van de Haarlemmerstraat ontlast kon worden. De Korte Langegracht werd al in 1876 gedempt ten behoeve van de veemarkt. De Langegracht kwam pas in de jaren zestig van de vorige eeuw aan de beurt toen met veel energie werd gewerkt aan het realiseren van de Cityring. Onderdeel daarvan was een doorbraak vanaf de Pelikaanstraat naar de Langegracht (zie de rubriek ‘De Grote Doorbraken’).
Opmerkelijk is dat er vanuit het stadsbestuur nooit veel aandacht is geweest voor het monumentale karakter van dit gebied. Oude panden werden moeiteloos gesloopt als dat zo uitkwam voor doorbraken of stadsvernieuwing en dit proces gaat door tot op de dag van vandaag. Nog heel recent (eind 2015) is een rijtje van vier huizen gesloopt voor de uitbreiding van museum De Lakenhal en voor enkele panden rechts daarvan moet worden gevreesd. Voor die locatie zijn vergaande plannen om er een bioscoop te bouwen.
In deze rubriek besteed ik aandacht aan de veranderingen die de Lammermarkt en de Langegracht in de loop der tijd hebben ondergaan.