Uiterstegracht





- 1850 -

kaart Van Campen

De Uiterstegracht is in 1959 gedempt. Diverse bedrijven, waaronder de fabrieken van Zaalberg en Van Wijk loosden hun afvalwater op de gracht. Daarnaast kwamen de huisriolen van talloze woningen uit op de gracht. Er was veel stankoverlast doordat er nauwelijks doorstroming was. Het probleem van het bedrijfsafvalwater stond demping in de weg. In 1959 was de fabriek van Zaalberg nog in bedrijf. Er is overwogen om de gracht eerst voor driekwart te dempen. Uiteindelijk is er voor het afvalwater van de nog aanwezige bedrijven een apart riool aangelegd.



Oostzijde (oneven nummers)





- 1925 -

Uiterstegrachtbrug
De Uiterstegracht, uitkomend op de Oude Rijn.

- 2025 -






- 1958 -

Uiterstegracht, gezien vanaf de Uiterstegrachtbrug
De schoorsteenpijp op de achtergrond is van de wolfabriek van Van Wijk.

foto: A. van Vliet

- 1957 -

Dezelfde locatie, gezien in de richting van de Oude Rijn.


foto: A. van Vliet




- 1957 -

Uiterstegracht
Gezien vanuit een locatie iets verder naar het zuiden, dichtbij waar nu de ir Driessenstraat loopt.
De walkanten beginnen te verzakken. De heersende gedachte was in die dagen al dat de gracht gedempt zou worden. Er was dus geen reden om de walkanten op een goede manier te herstellen.

- 2025 -


Rechts is de aanzet van de nieuwbouw uit 1983 te zien. Links een klein stukje van het voormalige PTT-gebouw, waar nu het Muziekhuis gevestigd is.




- 1958 -

Van Wijk
De foto is genomen in de richting van de Nieuwe Rijn, met zicht op de fabrieksgebouwen van de Leidsche Textielfabrieken Gebroeders Van Wijk & Co N.V. In de verte is de Groenesteegbrug te zien.
Dit fabriekscomplex strekte zich uit tot de Vestestraat en daar bevond zich de officiële toegang.
Van Wijk begon op deze locatie in 1871. Het bedrijf fuseerde in 1957 met Cranenburg & Van Heringa. Door concentratie van de bedrijfsactiviteiten werden de gebouwen aan de Vestestraat-Uiterstegracht buiten gebruik gesteld. Datzelfde jaar werden ze opgekocht door de gemeente.

foto: H. Kleibrink

- 2025 -

Nieuwbouw
In de periode 1981-1983 zijn de voormalige fabrieksterreinen van Van Wijk en Zaalberg volgebouwd met woningen.




- 1958 -

Groenesteegbrug
Op de achtergrond staan de gebouwen van het fabriekscomplex van Van Wijk.

foto: H. Kleibrink

- 2025 -

Nieuwbouw
De fabriekspanden zijn vervangen door woningen.




- 1958 -

Groenesteegbrug
Op de achtergrond staan de fabriekspanden van het Zaalbergcomplex.

foto: H. Kleibrink

- 2025 -

Restauratie
Een rijtje panden op de rechterhoek van de Groenesteeg kwam in aanmerking voor restauratie, zodat de monotonie van de nieuwbouw doorboken werd.








- 1973 -

Zaalbergpanden
N.V. Kon. Ned. Fabriek van wollen dekens v.h. J.C. Zaalberg begint in 1814 op het terrein tussen Vestestraat en Uiterstegracht. In 1957 maakt het bedrijf plannen om te verhuizen naar een nieuw pand aan de Trekvliet. De gemeente koopt de oude fabriekspanden op, maar Zaalberg blijft voorlopig nog op die plek. In 1963 wordt de vestiging tussen Vestestraat en Uiterstegracht gesloten.

foto's: Monumentenzorg



- 1930-

Van Wijk en Zaalberg
Op de achtergrond is de fabriek van Van Wijk te zien., helemaal rechts een aanzetje van de gebouwen van Zaalberg. Een vrachtwagen rijdt net over de Groenesteegbrug.

- 2025






- 1972 -

Nog enkele Zaalbergpanden

foto: Monumentenzorg

- plm 1890 -
.
Uiterstegracht gezien in de richting van de Oude Rijn
Rechts staan de panden van Zaalberg.
Het grote gebouw aan de linker kant is van Tieleman en Dros.




- 1972 -

Zaalbergpanden


foto's: Monumentenzorg








- 1972 -

Zaalbergpanden

foto's: Monumentenzorg








- 1973 -

frisdrankhandel Van Leeuwen
Uiterstegracht 21

foto: Monumentenzorg

- 1973 -

Uiterstegracht 15-17

foto: Monumentenzorg






- 1980 -

fa Klinkenberg
Het aangrenzende gebouw (nr 15-17, zie hierboven) is al gesloopt.
In de jaren tachtig lagen er plannen voor de bouw van eengezinswoningen op het terrein van Zaalberg. De meubelfabriek van Klinkenberg huurde dit pand vanaf eind jaren zestig. Het bedrijf gebruikte de begane grond en de ruimte daar boven werd gebruikt voor kamerverhuur. Klinkenberg voelde er niets voor om het pand te verlaten. Hij legde begin 1980 aan de gemeente een alternatief plan voor waarbij het gebouw behouden zou blijven, maar dat is afgewezen. Het zou te nadelig uitpakken voor de nieuwbouwplannen. Door dat besluit is dit karakteristieke gebouw verloren gegaan.

foto: J. Holvast


Westzijde (even nummers)





- 1972 -

Sigarenfabriek
In de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw had Ph.P. Deumer een sigarenfabriek op Uiterstegracht 168. Zijn kantoor had hij in dit hoekpand, Oude Rijn 81.

foto: Monumentenzorg

- 2025 -

Verfhandel
P.J Lezwijn had tot eind 1895 in dit pand een verfhandel. De huidige muurreclame is een herstelde versie van de muurreclame van het einde van de 19e eeuw, dus van ver voor de tijd dat de reclame van de sigarenfabriek op de muur stond.




- 1956 -

Uiterstegrachtbrug
Gezien in de richting van de Oude Rijn.

foto: H. Kleibrink

- 2025 -






- 1973-

Uiterstegracht 158-170
Het hoogste pand, in het midden, is nummer 168. In de jaren twinig en dertig van de vorige eeuw had Ph.P. Deumer daar een sigarenfabriek.
In de jaren zestig was daar De Timmerfabriek gevestigd. Daarna kwam lijstenmakerij Vijlbrief.

foto: H. Kleibrink

- 2025 -






- plm 1890 -

Chistelijke school voor lager onderwijs, Uiterstegracht 132
Dit is de locatie waar later de doorbraak van de ir Driessenstraat zou komen.

- 2025 -

Doorbraak
Op de plaats waar eens de leerlingen over hun sommen zaten gebogen, raast nu het verkeer. Van het oude plaatje is alleen het hoekje links van het gebouw van Tieleman en Dros nog terug te vinden.




- 1983 -

Tieleman en Dros
De gebouwen maakten deel uit van het fabriekscomplex van Tieleman en Dros, dat ook grote delen van de Middelstegracht besloeg.

foto: Monumentenzorg

- 2025 -

restauratie
In 1985-1986 zijn de gebouwen gerestaureerd en in gebruik genomen als bedrijfsverzamelgebouw.




- 1973 -


foto: Monumentenzorg

- 2025-

Nieuwbouw
aan de linkerkant begint de nieuwbouw




- 1973-

Uiterstegracht 80

 foto: Monumentenzorg

- 1957 -

Uiterstegracht 82
In juni 1956 vestigde de Rijnlandse Kunstgieterij J. E. Stöxen zich in een pand dat vroeger deel uitmaakte van het fabriekscomplex van Tieleman & Dros. Het bedrijf van Stöxen kwam vaak in het nieuws doordat er beelden werden gemaakt die bekend zijn in de publieke ruimte. Op deze foto van 13 november 1957 is de beeldengroep De Nederlandse Maagd te zien, die na restauratie werd teruggebracht naar Plein 1813 in Den Haag.

foto: A. van Vliet




- plm 1890 -

Uiterstegracht 60-70
Rechts is nog net de Groenesteegbrug te zien.

- 2025 -






- 1973 -

Uiterstegracht 62

foto: Monumentenzorg

- 1973 -

Uiterstegracht 66


foto: Monumentenzorg




- 1973 -

Uiterstegracht 60-62
Dit pand maakte deel uit van het fabriekscomplex van De Conservenfabriek „De Verwachting" voorheen E. J. Schoondergang-Speet, dat van 1930 tot 1972 aan de Middelstegracht was gevestigd en daar zijn hoofdingang had.

foto: Monumentenzorg

- 2025 -






- 1958 -

Uiterstegracht, gezien in de richting van de Nieuwe Rijn
In de verte is de Kwakelbrug te zien.

foto: H. Kleibrink

- 2025 -






- 1973 -

Nogmaals een blik in de richting van de Nieuwe Rijn
De foto is genomen vanaf de kruising met de Groenesteeg

foto: P. Hartman

- 2025 -






- plm 1900 -

Uiterstegracht gezien vanaf de Kwakelbrug

- 2025 -

De Houtwerf
In de panden Uitersterstegracht 4-8, aan de linkerkant begon in 1934 De Houtwerf. Het bedrijf leverde hout en plaatmateriaal. Vanaf 1937 was ook het hoekpand Nieuwe Rijn 87 erbij betrokken. Later werd de verkoop verlegd naar keukens en kasten. Het bedrijf is daar tot eind 1976 gebleven.




- 1973 -

Uiterstegracht 6
De pandjes Uiterstegracht 6 en 8 hoorden bij De Houtwerf

foto: Monumentenzorg

- 2024 -

Uiterstegracht 8

foto: Monumentenzorg

- 2025 -

Uiterstegracht 6 en 8
In 2018 zijn op deze plek twee woonhuizen gebouwd.




- plm 1890 -

Boekhandel R. Fuik
Nieuwe Rijn 87
Op de voorgrond ligt de Kwakelbrug.


- 2025 -

Nieuwe Rijn 87
Het pand dateert van eind 19e eeuw. De eerste gebruiker was vermoedelijk Boekhandel R. Fuik. De zaak adverteerde van 1879 tot 1897 in de Leidse dagbladen.
Op 28 januari 1899 opende W.S. van Sijpveld hier een spekslagerij. Die bleef daar tot 1905.
Op 20 september 1912 begon H.G. van Luyken hier met een muziekhandel. Deze zaak verhuisde op 28 september 1926 naar Breestraat 39.
In 1937 werd het winkelpand onderdeel van De Houtwerf die de aangrenzende panden aan de Uiterstegracht al in gebruik had. De Houtwerf heeft het lang volgehouden. Hij is gebleven tot 1976.
De Houtwerf werd op 8 juni 1977 opgevolgd door Meubel en Manauhuis B.V., maar die zaak is al snel opgeheven.
Van 1979 tot 1983 was Annex Leiden Project ontwikkeling B.V hier gevestigd.
Per 1 augustus 1983 hield Makelaardij OG van Beek & Pison hier kantoor. De zaak bleef hier tot eind 1993.