Herengrachtkerk
- 2023 -
Herengrachtkerk
Herengracht 68-70
architect: W.F. van der Heijden
In de negentiende eeuw traden twee keer groepen gelovigen uit de Nederlands Hervormde Kerk. Men was het onderling ook vaak niet eens, wat soms weer tot nieuwe scheuringen leidde, maar soms waren verschillende groepen ook bereid om samen verder te gaan.
In 1834 was een groep gelovigen uit de Nederlands Hervormde kerk getreden en ze noemden zich de Christelijk Afgescheiden Gemeente. Ze maakten in Leiden gebruik van een verbouwd pakhuis van Tieleman en Dros aan de Oude Vest. Het gebouw stond op de hoek waar de Van der Werfstraat (toen nog Maredorpse Achtergracht) uitkwam op de Oude Vest. Op deze plaats is in 1874 een gemeentelijke bewaarschool gebouwd. Op dit moment loopt op die plaats de verbrede Pelikaanstraat.
In 1848 ontstond er een scheuring in de Christelijk Afgescheiden Gemeente. waardoor een tweede Christelijk Afgescheiden Gemeente ontstond. Deze groep hield samenkomsten in ‘de koepel van Johs Dee op de Vliet’. Deze noodvoorziening voldeed al snel niet meer. In 1854 werd het pakhuis Herengracht 70 verbouwd tot kerk.
In 1878 vond een grote verbouwing plaats. Het gebouw werd vergroot met het aangrenzende pand Herengracht 68 en het kreeg zijn huidige gedaante.
In 1892 kwam er een samenwerkingsverband tot stand met twee andere groepen gereformeerden: de Dolerenden van de Oude Vestkerk en de andere Christelijk Afgescheiden Gemeente van de kerk aan de Hooigracht. De kerken werden voortaan als volgt aangeduid: Hooigrachtkerk: kerk A, Herengrachtkerk: Kerk B, Oude Vestkerk: kerk C. In 1905 kwam er een volledige fusie tot stand en zo ontstond de Gereformeerde Kerk.
De vele conflicten over de kerkelijke leer waren in de 20e eeuw nog niet uitgewoed. In 1944 scheidde zich van de Gereformeerde Kerk een groep af die verder ging onder de naam Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt.
Dit nieuwe kerkgenootschap nam in 1958 de Herengrachtkerk over. De Gereformeerde kerk wilde dit gebouw wel kwijt, gezien de ontvolking van de binnenstad en de behoefte aan nieuwe kerkgebouwen in de buitenwijken.