Zuiderkerk
- 1939 -
Zuiderkerk
Lammenschansweg 15
architect: A. van der Kraan
foto: A. van Vliet
De Gereformeerde Kerk had aanvankelijk drie kerkgebouwen in de binnenstad: de Oude Vestkerk, de Herengrachtkerk en de Hooigrachtkerk. Intussen ontvolkte de binnenstad en kwamen er nieuwe woonwijken aan de rand van de stad. Daardoor ontstond er behoefte aan kerkgebouwen in de buitenwijken. De Hooigrachtkerk die hard aan een renovatie toe was, zou worden afgestoten.
In 1938 ging de gereformeerde kerkeraad akkoord met een revolutionair ontwerp voor een nieuw kerkgebouw aan de Lammenschansweg. Het hoofdgedeelte van het gebouw had de vorm van iets minder dan een kwart cirkel. De banken in de kerk stonden in een waaiervorm rond de preekstoel en dat vertaalde zich in de vorm van het gebouw. Dit idee was gebaseerd op de gedachte dat het woord in de protestantse eredienst centraal staat. Dat principe was overigens al toegepast in de Marekerk, de eerste Leidse kerk die na de reformatie werd gebouwd voor de protestantse eredienst.
Niet iedereen was enthousiast over het ontwerp van de Zuiderkerk. Volgens sommigen leek het meer op een bioscoop of een schouwburg dan op een kerk.
De kerk is in 1939 in gebruik genomen. In december 1963 is op het dak van de kerk in neonletters de tekst ‘God roept ook u’ geplaatst. Een dergelijke reclametekst is heel ongebruikelijk voor een gereformeerde kerk. Het gebouw won daarmee wel aan herkenbaarheid en het kreeg als bijnaam, de ‘God-roept-ook-u-kerk’, maar ook grappenmakers gingen ermee aan de haal. Een aantal kwajongens klommen op het dak en schilderden een deel van de letters zwart waardoor de tekst veranderde in ‘God poept ook’. De neonletters zijn in de loop van de jaren zeventig verwijderd.
Begin jaren tachtig bleek dat het door het teruglopende aantal kerkgangers niet langer haalbaar was om de kerk in gebruik te houden. In 1983 werd besloten dat de kerk zou worden verkocht. Het gebouw is voorgedragen voor de monumentenlijst, maar het heeft die status niet gekregen.
In de eerste helft van 1984 werden er nog kerkdiensten gehouden en de bijgebouwen bleven voorlopig in gebruik. Met de verkoop wilde het niet vlotten.
Op zaterdag 15 september brak er brand uit in de kerk, waardoor het gebouw ernstige schade opliep. Het was niet verloren, maar de verkoop werd nu nog lastiger. In juni 1985 werd de kerk gekraakt. Een maand later is hij verkocht aan De Haagse projectontwikkelaar Erica Beheer BV en dat betekende het roemloos einde van een gebouw dat uit architectonische oogpunt bijzonder waardevol was. De kerk werd gesloopt en op die plaats kwam een kantoorpand voor het RIAGG. Nu is het in gebruik als gezondheidscentrum.
- 2023 -
Nieuwbouw op de locatie van de Zuiderkerk