het Leidse Volkshuis
de locatie van het Volkshuis op de kaart van Van Campen met een aanduiding van de steeg die langs Apothekersdijk 34 heeft gelopen. - 1879 - |
Volkshuis - 1928 - |
Op 24 januari 1898 werd de stichting het Leidsche Volkshuis op gericht door de hoogleraren H.L. Drucker, H.B. Greven en W. van der Vlugt. De doelstelling was het 'verhogen van ontwikkeling en levensgeluk onder arbeiders en daarmee gelijkgestelde klassen in Leiden'.
De stichting verkreeg een perceel tussen Haarlemmerstraat en Apothekersdijk in eigendom ten behoeve van de bouw van het Leidse Volkshuis. Aan de Haarlemmerstraat stond een groot pand, nummer 73, met daarnaast en daarachter een tuin, die reikte tot aan de Apothekersdijk. Daar stond alleen een theekoepel. Het huis was eigendom geweest van de inmiddels overleden dr. Suringar. Over dat terrein had vroeger ook een steeg gelopen, die al sinds lange tijd bij de tuin was getrokken, maar de grond was nog wel eigendom van de gemeente. Het pand Apothekersdijk 34 dat op de hoek van de voormalige steeg stond, had een zijraam en een paar kelderopeningen, die in het gedrang zouden komen als daar het Volkshuis tegenaan zou worden gebouwd. Het perceeltje direct naast nummer 34 had deel uitgemaakt van de steeg en was eveneens nog eigendom van de gemeente.
Sophie Speijer, destijds eigenaresse van Apothekersdijk 34 wilde dat kopen van de gemeente, maar de Stichting Het Leidsche Volkshuis wilde het ook hebben. Het verzoek van mevrouw Speijer is afgewezen door de gemeenteraad, maar wel op voorwaarde dat een stukje van het perceel onbebouwd bleef en dat het zou worden afgesloten met een hek. De toegangsdeur van het Volkshuis werd wat naar achter gelegd, zodat het zijraam vrij bleef en tot op de dag van vandaag bevindt zich een opening tussen de twee panden.
het Leidse Volkshuis - 2023 - |
De winkelpanden aan de Haarlemmerstraat, behorend bij het Volkshuis - 2023 - |
Het Volkshuis omvatte aan de kant van de Haarlemmerstraat vijf winkelpanden. In het gedeelte aan de Apothekersdijk kwam een theaterzaal op de tweede etage met balkons op de derde verdieping. Op 24 mei 1898 werd de bouw van het Volkshuis en de vijf winkelpanden aan de Haarlemmerstraat opgedragen aan aannemer J. Verkoren.
Op 28 februari 1898 werd Emily Knappert benoemd tot directrice van het Volkshuis. Op 1 oktober 1899 werd het Volkshuis feestelijk geopend.
Door de jaren heen is het gebouw volop gebruikt voor cursussen en allerlei andere culturele activiteiten.
In 1985 werd het Volkshuis verbouwd en opgeknapt. De indeling werd veranderd waardoor de ruimte beter kon worden benut. Er was veel achterstallig onderhoud en een aantal zaken werden in de oude staat hersteld.
In 1999-2000 volgde weer een verbouwing. De indeling werd opnieuw aangepast omdat de wijzigingen van vijftien jaar eerder niet meer voldeden aan de gebruikseisen. De twee binnenplaatsen werden grotendeels volgebouwd, wat veel extra gebruiksruimte opleverde.
Het Volkshuis valt sinds 2008 onder de overkoepelende organisatie BplusC. Eind 2023 werd bekend dat de gemeente het Volkshuis te koop wil zetten. BplusC huurt het pand van de gemeente. Vanuit economisch perspectief wordt het niet intensief genoeg gebruikt en daarom is het eigenlijk te duur.