V&D



- ± 1930 -

Hoek Maarsmansteeg-Aalmarkt, V&D
Hier begon V&D in 1903

- 2015 -

het huidige pand van V&D
De nieuwbouw is van 1935-36


De komst van V&D
Eind negentiende eeuw stond op de hoek van de Maarsmansteeg en de Aalmarkt een groot gebouw met op de begane grond diverse winkels. Aan de Aalmarkt reikte het pand tot aan de later verdwenen Vischpoort. Op Aalmarkt 26, naast de Vispoort zat het warenhuis van Gerner & Co. Deze firma opende in november 1886 een tweede winkel op Maarsmansteeg 7. Gerner & Co viel op door veelvuldige en tamelijk schreeuwerige reclames.
In 1903 kwam er een vestiging van V&D in het hoekpand Aalmarkt 28, dan nog onder de naam 'De Zon'. De winkel werd op zaterdag 7 maart 1903 geopend.
E.J.F. Hoosemans, de ondernemer achter de firma Gerner & Co overleed plotseling in februari 1904, op 48-jarige leeftijd. De winkel Maarsmansteeg 7 werd overgenomen door C.A. Hegenbarth. Vroom & Dreesman, nam Aalmarkt 26 over. Aalmarkt 26 en 28 grensden beide aan de Vispoort. Vroom & Dreesman diende bij de gemeente het verzoek in om boven de Vischpoort een overbrugging te mogen maken om de twee panden met elkaar te verbinden. Dit stuitte op fel verzet van een aantal ondernemers in de nabije omgeving. J.F. Feld, die er met zijn manufacturenzaak op nummer 27 tussenin zat, meende dat hij door de overbrugging sterk benadeeld werd. Van Waveren van De Vergulde Turk had zijn achteruitgang aan de Vispoort en zag zich eveneens in zijn belangen geschaad. V&D bleef in de jaren daarna moeite doen om toestemming te krijgen voor de overbrugging van de Vispoort. In 1910 verwierf V&D het pand Aalmarkt 27 van Feld. Van Waveren liet zijn bezwaren varen en V&D kreeg eindelijk toestemming voor de bouw van de overbrugging. V&D maakte, waarschijnlijk in 1913 een tweede overbrugging.



- 2010 -

Deel van de kaart van Van Campen, 1879
V&D begon in 1903 in het pand Aalmarkt 28, op de hoek van de Maarsmansteeg.


In de jaren daarna breidde V&D steeds verder uit. Er werden panden opgekocht in de Maarsmansteeg, Breestraat en Mandemakersteeg en aan de Aalmarkt. In 1921 nam V&D Maarsmansteeg 7 over van de firma Hegenbarth. In 1925 werd het warenhuis Aalmarkt 25 overgenomen van J.L. Creighton. In 1928 werd de gevel van het hoekpand Aalmarkt-Maarsmansteeg doorgetrokken tot aan de Vispoort en er kwam een etage bovenop. De situatie werd toen zoals op de foto bovenaan deze pagina. In 1931 bouwde V&D een derde brug over de Vispoort.
In 1934 V&D kwam met het plan voor nieuw winkelpand aan de Aalmarkt. Op 18 juli 1935 werd het eerste deel van de nieuwbouw aan de Aalmarkt geopend. Het is een ontwerp van de architecten L en ir. Jan A. van der Laan. De Leidse Courant is lovend over het nieuwe gebouw: ‘In de plaats van enkele oude, op zichzelf typische huisjes, die reeds lang voor tijdelijke veranderingen hadden moeten plaatsmaken, staat daar nu een prachtig gebouw van moderne constructie, als deel van een grooter geheel, want na de opening van het nieuwe gebouw, zal met het sloopen van de overige oude gebouwen begonnen worden.’
Eind september 1936 is het hele bouwproject voltooid. Op 1 oktober wordt de nieuwe winkel geopend. De architectuur wordt opnieuw geprezen: ‘Het gebouw komt niet brutaal over en er is in alle opzichten rekening gehouden met de eischen die de oude stad stelt.’ (Nieuwe Leidsche Courant. 30-09-1936).



- eind 19e eeuw -

De Aalmarkt voor de komst van V&D
Men zat er destijds niet mee dat er een rij monumentale panden werd vervangen door een nieuw gebouw dat inmiddels ook weer de status van monument heeft verworven.




- eind 19e eeuw -

Aalmarkt 25-28 met in het midden de Vispoort
In 1928 kregen de panden 27 en 28 een doorlopende gevel en er werd een etage bovenop gezet.

- ± 1910 -

Aalmarkt 26, inmiddels herbouwd
Links is de Vispoort te zien met de overbrugging.




- 1936 -

De oude panden van V&D

- 1936 -

De nieuwbouw van V&D




Plaquette in het tochtportaal van V&D
In het tochtportaal aan de Aalmarkt zit aan de rechterkant deze plaquette. Het jaartal 1967 is opmerkelijk. Immers, de Vispoort is al in 1935 opgeslokt door het huidige winkelpand. Dat blijkt toch niet helemaal juist. In rudimentaire vorm bestaat hij nog als passage. In 1967 wordt de passage toegevoegd aan de winkelruimte.




De panden aan de Breestraat
In 1922 werd het eerste pand aan de Breestraat aangekocht. Dat was het meest linkse pand (nr 82). Daarna werd het van een nieuwe gevel voorzien.
Nummer 86 volgde in 1926. Het pand 'De Vergulde Turk', dat daar tussenin staat, kwam pas in 1962 in het bezit van V&D.

Nieuwbouw in de Maarsmansteeg
In 1968 waren er plannen voor nieuwbouw aan de Breestraat en in de Maarsmansteeg. De westkant van de Maarsmansteeg was inmiddels bijna helemaal in het bezit van V&D. De nieuwbouw beperkte zich uiteindelijk tot de Maarsmansteeg.


Eind 20e eeuw werd het V&D-complex betrokken hij het Aalmarktproject. De gemeente Leiden wilde het winkelgebied van Breestraat en Haarlemmerstraat met elkaar verbinden. Tussen de Aalmarkt en de Breestraat moesten nieuwe winkels komen. Dit betekent dat er iets moest worden bedacht voor de bevoorrading van V&D. Sinds jaar en dag gebeurde dat vanaf het Gat van Van Nelle aan de Aalmarkt, de plaats waar tot 1976 de Van Nellefabriek stond. Enkele aangrenzende panden aan de Maarsmansteeg waren in gebruik bij V&D. Van daaraf werd met lorries de steeg overgestoken naar het winkelpand. De algemene opinie was verder dat het gebouw van het warenhuis dringend toe was aan renovatie. Door de aaneenschakeling van oude panden was de ruimte binnen rommelig en onoverzichtelijk. V&D was bereid om aan de plannen mee te werken, maar men stond niet te trappelen. Na jaren van plannen maken werd de winkel intern grondig verbouwd. De bevoorrading gebeurde voortaan vanaf de Breestraat. In mei 2014 werd de vernieuwde winkel opgeleverd. Intussen ging het niet goed met het V&D-concern. Ondanks allerlei reddingspogingen viel in februari 2016 het doek. Ook de pas verbouwde vestiging in Leiden werd gesloten. In de zomer van 2016 werd de winkel gebruikt voor tijdelijke verkoop door diverse ondernemers. Uiteindelijk nam Hudson's Bay het gebouw over. Deze winkel opende op 12 september 2017 zijn deuren, maar het bedrijf stopte er eind 2019 alweer mee.
Er werden allerlei plannen bedacht om het winkelpand een nieuwe bestemming te geven.
Eind 2022 nam het horecabedrijf Zirkus de bovenste twee etages in gebruik.
In augustus 2023 werd bekend dat C&A naar het gedeelte van het winkelpand aan de Aalmarkt gaat.



- 01-01-2024 -

Gebruikssporen
De naam Hudson's Bay staat nog steeds op de gevel en daarachter is nog vaag de naam Vroom & Dreesman te zien.
Zirkus doet moeite om haar aanwezigheid kenbaar te maken en C&A is begonnen met het inrichten van haar nieuwe onderkomen. Het bekende vignet is al aangebracht.